řád Proetida

    Řád Proetida se objevuje na počátku ordoviku a jako jediný řád trilobitů přežívá až téměř do konce permu. Pro Proetida jsou typické opistopární stehy, dlouhý, většinou natantní, ale také konterminantní hypostom [1]. Trilobiti řádu Proetida jsou většinou drobného vzrůstu, ale často mají důležitý stratigrafický význam. Objevují se v posledním, čtvrtém oddělení kambria a zástupci tohoto řádu jsou také poslední trilobiti vůbec, kteří vymírají na konci permu. 
    Jen z českých starších prvohor je dnes známo skoro 70 rodů těchto trilobitů, s více než 250 druhy. Žili v nejrůznějších typech prostředí, kde vytvářeli jak úzce specializované místní a endemické formy, tak druhy s celosvětovým rozšířením. Zajímavé je, že geologicky starší proetidi, zvláště ordovičtí a silurští, jsou nejhojnější v oblasti dnešní Evropy, odkud se šířili během devonu na ostatní kontinenty. U nás známe nejstarší proetidy až z ordoviku, ve svrchním kambriu byl totiž Český masiv souší. Jejich pozůstatky jsou však vzácné a nevalně zachované. Jejich populační exploze nastala během období silur, devon. Pravděpodobně to souvisí s oteplením moře [2].
 
nadčeleď Proetidea
  • rody čeledi Proetidae: Aayernenaytcheia (=Aayemenaytcheia), Acanthophillipsia, Aceroproetus, Acropyge, Alaskalethe, Altajaspis, Ameropiltonia, Ameura, Ampulliglabella, Anambon, Anglibole, Angustibole, Anisopyge, Anujaspis, Appendicysta, Aprathia, Archaeocoryphe, Archegonus (=Cylindraspis), Ascetopeltis, Astroproetus (=Clypoproetus; =Enodiproetus; =Sibiroproetus), Australokaskia, Bailielloides, Bapingaspis, Basidechenella, Bedicella, Beleckella, Belgibole, Benesovella, Bitumulina, Blodgettia, Bohemiproetus, Bolivicrania, Boliviproetus, Bollandia, Bonnaspidella, Borealia, Brevibole, Breviphillipsia, Burgesina, Calybole, Camsellia, Capricornia, Carbonocoryphe, Carbonoproetus, Carlopsia, Carniphillipsia, Ceratoproetus, Chauffouraspis, Chaunoproetoides, Chaunoproetus (=Carnicia), Chiides, Chiops, Chlupacula, Chuanqianoproetus, Clavibole, Combewoodia, Comptonaspis, Coniproetus, Conophillipsia, Constantina, Craspedops, Crassibole, Crassiproetus, Cummingella, Cyphinioides, Cyphoproetus, Cyrtodechenella, Cyrtoproetus, Cyrtosymbole, Cystispina, Daihuaia, Dayinaspis, Dechenella (/Eudechenella), Dechenelloides, Dechenellurus, Deinoproetus, Delaria, Deltadechenella, Diabole, Diacoryphe, Ditomopyge (=Cyphinium; =Permoproetus; =Neophillipsia), Doublatia, Drevermannia, Dudu, Dushania, Effops, Ejinoproetus, Elegenodechenella, Elimaproetus, Elliptophillipsia, Endops, Ensecoryphe, Eocyphinium, Eocyrtosymbole, Eodrevermannia, Eomicrophillipsia, Eopalpebralia, Eosoproetus, Eowinterbergia, Erbenaspis, Erbenites, Evagena, Exochops, Flexidechenella, Formonia, Francenaspis, Franconicabole, Frithjofia, Fuscinipyge, Ganinella, Gapeevella, Geigibole, Georhithronella, Gerastos (=Dohmiella; =Kegeliella), Gitarra, Globusia, Globusiella, Globusoidea, Gomiites, Gracemerea, Griffithidella, Griffithides, Grossoproetus, Haasia, Hamiroproetus, Hassiabole, Hedstroemia (=Milesdavis; =Pachyproetus), Helioproetus, Helmutia, Helokybe, Hentigia, Hesslerides, Hildaphillipsia, Humeia, Humilogriffithides, Hunanoproetus, Hypaproetus, Iranaspidion, Jimbokranion, Jinia, Karginella, Kaskia, Kathwaia, Kerpenella, Khalfinella, Kollarcephalus, Kolymoproetus, Kosovoproetus, Krambedrysia, Kulmiella, Kulmogriffithides, Lacunoporaspis, Laevibole, Langgonbole, Latibole, Latiglobusia, Latiproetus, Lauchellum, Lichanocoryphe, Linguaphillipsia, Liobole, Liobolina, Longilobus, Longiproetus, Lophiokephalion, Lugalella, Luojiashania, Macrobole, Mahaiella, Malayaproetus, Malchi, Mannopyge, Megaproetus, Menorcaspis, Merebolina, Metaphillipsia, Microphillipsia, Microspatulina, Mirabole, Monodechenella, Moravocoryphe, Moschoglossis, Myoproetus, Namuraspis, Neogriffithides (=Siciliproetus), Neokaskia, Neoproetus, Nipponaspis, Nitidocare, Nodiphillipsia, Novoameura, Nunnaspis, Oehlertaspis (/Oehlertia), Oidalaproetus, Orbitoproetus, Ormistonaspis, Omlistonia, Ormistoniella, Osmolskia, Otodechenella, Paladin (=Weberides), Palaeophillipsia, Paleodechenella, Palpebralia, Panibole (=Proliobole), Parachaunoproetus, Paradechenella, Parafrithjofia, Paraglobusia, Paragriffithides, Paramirabole, Parangustibole, Parapalpebralia, Paraphillipsia, Paraproetus, Parawarburgella, Particeps, Parvidumus, Paryfenus (/Colymbus), Pedinocoryphe, Pedinodechenella, Perexigupyge, Perliproetus, Phillibole, Phillibolina, Philliboloides (/Phillibolina), Phillipsia, Phyllaspis, Piltonia, Planilobus, Planokaskia, Plesiowensus, Podoliproetus, Pontipalpebralia, Praedechenella, Pragoproetus, Prantlia (=Malvernocare), Prodiacoryphe, Proetocephalus, Proetus (/Euproetus; /Aeonia; =Devonoproetus; =Falcatoproetus; =Forbesia; =Scotoproetus; =Trigonaspis), Pseudobollandia, Pseudocyrtosymbole, Pseudodechenella (=Arcticormistonia), Pseudodudu, Pseudogerastos, Pseudophillipsia, Pseudoproetus, Pseudosilesiops, Pseudospatulina, Pseudowaribole, Pudoproetus (=Zhifangia), Pulcherproetus, Pusillabole, Raerinproetus, Reediella, Rhenocynproetus, Rhenogriffides, Richterella, Rosehillia, Rugulites (/Podolites), Ryckholtia, Schaderthalaspis, Schizophillipsia, Schizoproetina, Schizoproetoides, Schizoproetus, Serniproetus, Sevillia, Silesiops, Simaproetus, Sinobole, Sinocyrtoproetus, Sinopaladin, Sinoproetus, Sinosymbole, Skemmatocare, Skemmatopyge, Spatulina, Spergenaspis, Spinibole, Spinibolops, Struveproetus, Sulcubole, Tawstockia, Taynaella, Tcherkesovia, Tetinia, Thaiaspella, Thaiaspis, Thalabaria, Thebanaspis, Thigriffides, Timoraspis, Triproetus, Tropiconiproetus, Tropidocare, Tschernyschewiella (/Schmidtia), Typhloproetus, Unguliproetus, Vandergrachtia, Vidria, Vittaella, Wagnerispina, Waideggula, Waigatchella, Warburgella (/Holometopus; =Owensella), Waribole, Weania, Weberiphillipsia (=Spinolimbella), Westropia, Weyeraspis, Winiskia, Winterbergia, Witryides, Xenadoche, Xenoboloides, Xenocybe, Xenodechenella, Xiangzhongella, Xiushuiproetus, Yanshanaspis, Yichangaspis, Yishanaspis, Zhegangula, Zhejiangoproetus.

   Ameura                         Archegonus                       Astroproetus       

   Bollandia                        Calybole                            Chaunoproetus                    

   Chuanqianoproetus           Cummingella           Cyphoproetus 

   Cystispina  (cystispina, diversa)                    Cyrtodechenella           

   Cyrtosymbole                  Dechenella                          

   Ditomopyge           Drevermannia             

   Endops                           Eocyphinium                   Eodrevermannia

   Gapeevella           Gerastos                           Griffithides                 

   Hypaproetus                  Kaskia                     Kathwaia                        

   Linguaphillipsia            Menorcaspis                  Metaphillipsia                  

   Moravocoryphe            Neogriffithides        Neoproetus                  

   Ormistoniella                         Paladin                 

   Paradechenella                    Paraphillipsia              

   Parvidumus               Perliproetus                Permoproetus              

   Phillibole                 Phillipsia              Piltonia              

   Praedechenella               Prantlia                         Proetus         

   Pseudophillipsia          Sevillia             Schizoproetus       

   Spatulina                                Spinibole                        Triproetus          

   Tschernyschewiella               Typhloproetus               Unguliproetus             

   Warburgella            Waribole                      

   Weberides                       Weberiphillipsia                       Xiushuiproetus

  • rody čeledi TropidocoryphidaeAlberticoryphe, Astycoryphe, Bojocoryphe, Buchiproetus, Centriproetus, Cornuproetus, Cyrtosymboloides, Dalarnepeltis, Dalejeproetus, Decoroproetus (=Ogmocnemis; =Proetidella; =Warburgaspis), Denemarkia, Diademaproetus, Dipharangus, Eopiriproetus. Erbenicoryphe, Eremiproetus (=Natatoraspis; =Dufresnoyiproetus), Gracilocoryphe, Gruetia, Guilinaspis, Hollardia, Ignoproetus, Interproetus, Koneprusites, Krohbole, Lardeuxia, Laticoryphe, Lepidoproetus, Linguaproetus, Lodenicia, Longicoryphe, Macroblepharum, Miriproetus, Nagaproetus, Paraeremiproetus, Paralardeuxia, Paralepidoproetus, Parvigena, Perakaspis, Phaetonellus, Phaseolops, Piriproetoides, Piriproetus, Pribylia, Prionopeltis (/Phaetonides/Phaeton), Prodrevermannia, Proetina, Proetopeltis, Pterocoryphe, Pteroparia, Quadratoproetus, Rabuloproetus, Ranunculoproetus, Remacutanger, Richteraspis, Rokycanocoryphe, Sculptoproetus, Slimanella, Spinoproetus, Stenoblepharum (=Viruanaspis), Tafilaltaspis, Tropicoryphe, Tropidocoryphe (Novak, 1890), Vicinoproetus (/Vicinopeltis), Voigtaspis, Wolayella, Xiphogonium (=Trautensteinproetus), Zetaproetus.

   Astycoryphe                   Cornuproetus             

   Decoroproetus              Diademaproetus            Eremiproetus        

   Interproetus                 Lepidoproetus                Lodenicia          

   Phaetonellus               Prionopeltis                     

   Pterocoryphe                Pteroparia                

   Tropidocoryphe            Voigtaspis                Xiphogonium

nadčeleď Aulacopleuroidea
  • rody čeledi Aulacopleuridae: Aulacopleura (/Arethusa/Arethusina; =Paraaulacopleura), Aulacopleuroides, Aulacopleurina?, Beggaspis, Coignops, Cyphaspides, Cyphaspis (=Novakaspis), Dixiphopyge, Harpidella (=Rhinotarion), Latecephalus, Malimanaspis (=Goodsiraspis), Maurotarion (=Goniopleura; =Branisella; =Tricornotarion), Namuropyge (=Coignouina), Otarion (=Aulacopleurella; =Conoparia; =Otarionella), Otarionides, Panarchaegonus?, Protocyphaspides, Pseudotrinodus, Songkania, Tilsleyia.

   Aulacopleura              Coignouina

   Cyphaspides           Cyphaspis

   Dixiphopyge          Harpidella         

   Namuropyge acanthina

   Otarion             Otarionella

   Otarionides             Panarchaegonus

   Pseudotrinodus              Rhinotarion

  • rody čeledi Brachymetopidae: Acutimetopus, Asiagena, Australosutra, Brachymetopella, Brachymetopus (=Brachymetopina; =Iriania), Cheiropyge (=Suturikephalion), Conimetopus, Cordania, Eometopus, Loeipyge, Mystrocephala, Proetidea, Radnoria, Spinimetopus.

   Brachymetopina               Brachymetopus                Cordania                  

   Cheiropyge                  Radnoria

  • rody čeledi Rorringtoniidae: Cyamella (/Cyamops; =Paracyamella), Hanjiangaspis, Isbergia, Madygenia (=Pseudobirmanites), Protarchaeogonus, Rorringtonia (=Analocaspis; =Chenaspis; =Trigonoproetus), Solariproetus.

   Cyamops                          Isbergia          

   Pseudobirmanites                 Rorringtonia 

nadčeleď Bathyuroidea:  
  • rody čeledi Bathyuridae: Acidiphorus (=Goniotelina; =Goniotelus/Goniurus), Aksuaspis, Bathyurellus, Bathyurus, Benthamaspis (=Oculomagnus), Bolbocephalus, Catochia, Ceratopeltis, Eleutherocentrus, Ermanella, Gignopeltis, Grinnelaspis, (/Actinopeltis Poulsen), Hadrohybus, Jeffersonia (=Bathyurina), Licnocephala (=Domina), Lutesvillia, Madaraspis, Peltabellia (=Biolgina), Petigurus, Platyantyx, ?Proscharyia, Psephosthenaspis (=Aponileus; =Ludvigsenella), Pseudoolenoides, Punka, Rananasus, Randaynia, Raymondites, Sinobathyurus, Strigigenalis, Uromystrum.

   Acidiphorus                       Bathyurellus                     Bathyurus

   Biolgina           Platyantyx                Uromystrum   

  • rody čeledi Dimeropygidae (incl. Celmidae): Celmus (=Crotalurus; =Ischyrophyma), Dimeropyge (/Haploconus), Dimeropygiella, Glaphurella, Ischyrotoma, Pseudohystricurus.

   Celmus                    

   Dimeropyge 

  • rody čeledi HolotrachelidaeHolotrachelus, Kinderlania.

   Holotrachelus

  • rody čeledi Hystricuridae: Amblycranium, Etheridgaspis, Flectihystricurus, Genalaticurus, Glabretina, Guizhouhystricurus, Hillyardina (=Metabowmania), Hintzecurus, ?Holubaspis (/Holubia), Hyperbolochilus, Hystricurus (=Vermilionites), Ibexicurus, Lavadamia, Nyaya, Omuliovia, Pachycranium, Paenebeltella, Parahystricurus, Paraplethopeltis, Politicurus, Psalikilopsis, Psalikilus, Rollia, Rossicurus, Tanybregma, ?Taoyuania (=Batyraspis), Tasmanaspis, Tersella. 

   Holubaspis                       Hystricurus

  • rody čeledi Raymondinidae (incl. Glaphuridae): Glaphurina, Glaphurus, Raymondina (=Raymondia), Tagazella, Varanella.

   Glaphurina              Glaphurus 

  • rody čeledi Scharyiidae: Scharyia

   Scharyia

  • rody čeledi Telephinidae: Carolinites (=Dimastocephalus; =Keidelia; =Tafnaspis), Fialoides, Goniophrys, Oopsites, Opipeuterella (=Ompheter; =Opipeuter), Paraphorocephala, Phorocephala (=Carrickia), ?Pyraustocranium, Telephina (=Telephus), Telephops.

   Carolinites                       Opipeuterella                       Telephina 

  • rody čeledi Toernquistiidae: Chomatopyge, Mesotaphraspis, Toernquistia (=Paratoernquistia), ?Toernquistina.

   Toernquistia

Použitá literatura:
Lukáš Laibl, ONTOGENEZE TRILOBITŮ, Bakalářská práce, Přírodovědecká fakulta Univerzity Karlovy v Praze [1]
Rudolf Prokop. Zkamenělý svět, vydala Práce v Praze, ISBN 80-208-0888-4, 1989 [2]
 
Internetové zdroje:
https://www.trilobites.info/
https://deiphon.cz/
https://avancna.deviantart.com/ - Stanton F. Fink
https://jurassic.ru/